काठमाडौँ –
जनैपूर्णिमाका दिन ११ थरिका गेडागुडी मिसाइ भिजाएर टुसा उमारेर बनाइएको क्वाटी खाइन्छ। यसरी क्वाटी बनाइ खानाले शरीरमा रोग नलाग्ने, पेट सफा हुने र वर्षायामभर खेतीपातीको काम गर्दा शरीरमा लागेको चिसो निकाली भित्रदेखि नै तापको सञ्चार गर्छ भन्ने धार्मिक एवं आयुर्वेद शास्त्रीय मान्यता छ।
विभिन्न थरी गेडागुडीको मिसाएर बनाइएको क्वाटीको रस खाएमा शरीरमा रोग प्रतिरोधी क्षमता वृद्धि हुने आयुर्वेदका चिकित्सक डा शेषराज आचार्य बताउँछन्। यसबाट चिसो गाडिएर लाग्ने रुघाखोकी जस्ता रोग पनि निको हुने उनले सुनाए।
क्वाटीको खास अर्थ तातो झोल पदार्थ भन्ने हुन्छ । धार्मिक मान्यता अनुसार नौ थरीका गेडागुडीको मिश्रण गरी, त्यसको टुसा उमारेर प्रत्येक श्रावण शुक्ल पूर्णिमा अर्थात जनै पूर्णिमाको रातमा क्वाटी खाने गरिन्छ । क्वाटी जनै पूर्णिमाको विशेषता नै हो।
खासगरी वर्षायाममा खेती किसानी गर्नेहरुलाई बढी पौष्टिक आहार चाहिने भएकाले पनि क्वाटीको प्रचलन सुरु भएको मानिन्छ । क्वाटीबाट पूर्ण प्रोटिन पाइने पोषणविदहरुको भनार्ए छ । यसलाई शक्तिवर्दक खान्कीको रुपमा लिइन्छ ।
क्वाटी खाँदा पेट प्राकृतिक रुपले नै सफा हुन्छ । ठूला मान्छेलाई नै यसले कब्जियतबाट जोगाउँछ भने बालबालिकालाई त यो राम्रो डाइट नै हुन्छ । क्वाटी रेसादार खानाको स्रोत हो ।
क्वाटीले मधुमेह, पायल्स जस्ता समस्या भएकाहरुलाई समेत फाइदा गर्ने वताइन्छ । क्वाटीमा भिटामिन ए, भिटामिन वि, भिटामिन सि, भिटामिन इ तथा खनिज पदार्थ पर्याप्त मात्रामा पाइन्छ । यसले रोगी, बालबालिका तथा बृद्धमा हुने कुपोषणबाट समेत बचाउँछ । टुसाएको गेडागुडीमा क्षरीय गुण बढी हुन्छ ।
त्यसैले क्वाटी खानाले एसिडिटी तथा मूत्रनलिको संक्रमण जस्ता समस्याबाट पनि छुटकारा मिल्छ । यसले पाचन शक्तिमा सुधार ल्याउँछ । गेडागुडीमा हुने सबै पौष्टिक तत्व शरीरले लिने भएकाले यसले शक्ति र सौन्दर्य दुबै दिन्छ । क्वाटी खानाले शरीरमा रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता पनि बढाउँछ ।
यस्ता छन् क्वाँटीका फाइदा :
-कब्जियतको समस्या हटाउँछ। क्वाँटी रेसादार खानाको स्रोत हो।
-मधुमेह तथा पायल्स भएका मानिसलाई समेत फाइदा गर्छ। तर मधुमेह भएकाले चिकित्सक तथा डाइटिसियनसँग भने एकपटक सल्लाह लिन आवश्यक छ।
-यसले बूढो हुने गति मन्द पार्नुको साथै मानिसलाई सुन्दर स्वस्थ र रोगमुक्त पार्दछ।
-तुरुन्त प्रयोग हुन सक्ने शरीरलाई चाहिने शक्तिको स्रोत दिन्छ।
-यो सजिलै पाच्य हुन्छ।
-पेटमा अनावश्यक वायु बनाउँदैन।
-क्वाँटीमा भिटामिन ए, भिटामिन बी, भिटामिन सी, भिटामिन ई तथा खनिज पदार्थ प्रशस्त मात्रामा हुन्छ । यसले शरीरको थकाइ कम गर्छ र तनावबाट मुक्त गराउँछ।
-रोग प्रतिरोधात्मक शक्ति बढाउँछ।
-रोगी, बालवालिका तथा बृद्धमा हुने कुपोषण हटाउन सकिन्छ।
-क्वाँटीको नियमित सेवनले स्मरणशक्ति पनि बढ्छ।
-मानसिक स्वास्थ्यमा सुधार ल्याउँछ।
-रक्तसञ्चार तथा स्नायु प्रणालीलाई धेरै फाइदा पुग्छ।
-टुसाएका गेडागुडीमा क्षारीय गुण बढी हुन्छ। त्यसैले, क्वाँटी खानाले ‘एसिडिटी’ तथा मूत्रनलीमा संक्रमणजस्ता समस्याबाट पनि छुट्कारा मिल्छ।
-पाचनशक्तिमा सुधार ल्याउँछ।
-गेडागुडीमा हुने सबै पौष्टिक तत्त्व शरीरले लिन सक्ने भएकाले सौन्दर्यमा पनि निखार आउँछ।
